Barnum’un Hikâyelere Dayalı Halkla İlişkiler Anlayışı

Grunig ve Hunt’ın dört halkla ilişkiler modelinin ilk adımını oluşturan “Basın Acenteliği Modeli” belki de en eğlenceli halkla ilişkiler modeli gibi gözükür ilk bakışta, eğlencelidir de aslında. Modelin temsilcisi olarak kabul edilen P.T. Barnum’un en az modelin kendisi kadar eğlenceli bir kişiliğe sahip olduğu inkâr edilemez. 1810’da doğup 1800’lü yıllarda yaşamış olan Barnum’un ortaya koyduğu halkla ilişkiler anlayışı Grunig ve Hunt’ın modelinde ilk sırada yer almasına rağmen görülüyor ki günümüzde hala sıkça başvurulan halkla ilişkiler modelinden birisi olma özelliğini elinde tutuyor. Kurumsal işletmeler rekabet ortamında bu modeli kullanmaya cesaret edemezken daha ufak çaplı işletmeler ve kişilere özel yapılan halkla ilişkiler çalışmalarında sık sık bu modelin izlerine rastlıyoruz. Barnum kendisiyle özdeşleşen meşhur “Her dakika bir enayi doğuyor” cümlesini sarf etmiş midir, sarf etmemiş midir tam olarak bilemesek de bildiğimiz bir şey var, o da Barnum’un zamanın insanlarının ihtiyaçlarını ve isteklerini çok iyi anlayıp kendi lehine çevirebilmiş olmasıdır. Hadi Barnum’un o dönemde başarılı olmuş çalışmalarına göz atalım.

Fiji Denizkızı

Fiji Denizkızı, Barnum’un ilk en büyük hilelerinden biriydi. Gazetelere el ilanları ve mektuplar göndererek ilgi çekmeye çalıştığı Fiji Denizkızı, birbirine dikilmiş bir maymun kafası ile balık vücudundan başka bir şey değildi. Yine Barnum’un kendi yazdığı ve medyaya dağıttığı hikâyeye göre; Dr. Griffin adlı bir İngiliz Fiji’den bu denizkızı ile birlikte New York’a geliyordu ve denizkızı bir süre sonra İngiltere’ye götürülecekti. Ancak Dr. Griffin olarak tanıtılan kişi aslında gerçek bir İngiliz değil, Barnum’un arkadaşı Levi Lyman’dı.

General Tom Thumb

Barnum, cüce olan Charles Stratton’ı henüz 5 yaşındayken sahneye çıkardı, tabii ki yaşını 11 olarak göstererek. Sanılanın aksine, bu kararının sebebi insanların küçük bir çocuğu sirkte çalıştırmasını eleştirmesinden değil, 5 yaşında ufak tefek bir çocuğun seyirciye çekici gelmeyeceği düşüncesindendi. Tom Thumb, Barnum ile çıktıkları Avrupa turnesinde Kraliçe Victoria ile de tanıştı. 1863’te Tom Thumb Lavinia Warren ile evlendi ve Barnum çiftin hiç çocuğu olmamasına rağmen onları bir çocuk ile fotoğraflayarak çiftin tanıtımını yaptı.

Constentenus

Barnum’un bir diğer yıldızı olan Constentenus, diğer adıyla dövmeli adam, yine Barnum’un kaleminden dökülen uydurma bir hikâye ile seyircisiyle buluştu. Barnum’un hikâyesine göre Constentenus, Kaşgar hükümdarı tarafından esir alındı ve ölüme alternatif bir seçenek olarak vücudunun tamamına dövme yapılması sunuldu. Buna göre; çekeceği acıdan sağ kalırsa serbest de kalacaktı ve Barnum’a göre Constentenus o acılara dayanacak güçteydi ve sağ kalmıştı. Barnum bununla kalmayıp Constentenus’u alışılmadık bir dış görünüme sokarak ona yabani izlenimi verdi ve merakla bekleyen seyircilerini Constentenus ile tanıştırdı.

Normalde geçmişe baktığımızda insanların o dönemlerde yaşadıklarını anlayabilmek için empati yapmamız gerekir ve bu da bizim için zordur. Fakat Barnum’un 1800’lü yıllarına baktığımızda aslında bize çok da yabancı gelmeyen uygulamalar görüyoruz. O zamanki koşullar çerçevesinden bakınca sempatik gelen bu kandırmacalara günümüzde hala – maalesef- rastlayabiliyoruz ve bu sefer bu uygulamalar ister istemez itici bir hal alıyor gözümüzde. Gönül ister ki Barnum ve onun halkla ilişkiler anlayışı 1800’lerde kalsın, biz onun çalışmalarını ve benzerlerini sadece geçmişte arayalım.

            Unutmadan, yolunuz bir gün Connecticut’a düşerse Barnum Müzesi’ni mutlaka ziyaret edin.

Kaynakça

Cutlip, Scott M, Center, Allen H. ve Broom, Glen M. Broom, 2006. Effective Public Relations(9.baskı). ABD: Pearson.

http://xroads.virginia.edu/~ma02/freed/Barnum/exhibitions.html

http://www.barnum-museum.org/manmythlegend.htm